در دهان يک انسان بالغ ۳۲ دندان  وجود دارد ، چهار عدد از آنها که بعد از بقيه دندانها در آخر قوس هاي دنداني رويش مي يابند دندانهاي عقل ناميده مي شوند ، سن تقريبي شروع تشکيل آنها در استخوان فک ۹-۱۰ سالگي بوده ، تاج در ۱۴ سالگي کامل شده و در سالهاي آخر دوره نوجواني شروع به رويش در داخل استخوان نموده و بعد از ۱۶ سالگي در دهان ظاهر مي گردند . وجه تسميه اين دندان زمان رويش آنها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکري است . در طي رشد و تکامل فکين معمولاً جا براي رويش اين دندانها فراهم مي گردد . دندان عقل اگر درست و بجا رويش يابد ، مثل بقيه دندانها مفيد و مؤثر در سيستم جونده بوده و عليرغم تصور غلط عاميانه در اين موارد نبايد کشيده شوند .

دندانهاي عقل نهفته کدامند ؟

اگر فک متناسب با رويش دندان رشد کافي نداشته باشد و يا به عبارت ديگر با رشک فک جا براي رويش اين دندان فراهم نگردد و يا جهت و مسير رويش آنها غيرعادي باشد ، قادر به رويش نبوده و در استخوان نهفته باقي مي مانند .

تشخيص دندان نهفته در فک چگونه است ؟

دندانپزشکان با معاينه داخل دهان و با کمک راديوگرافي وجود دندانهاي عقل نهفته را تشخيص مي دهند.

دندان عقل نهفته اگر درآورده نشود چه عوارضي دارد ؟

دندانهاي نهفته مشکلات عديده اي را مي توانند در آينده ايجاد نمايند :

۱- عفونت لثه ؛ لثه پوشاننده دندان نهفته اي که تعدادي از آن به محيط دهان باز شده بطور مکرر دچار عفونت و التهاب شده و دردناک مي شود .

۲ - عفونت استخوان

۳ - آبسه و سلوليت : اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسيده و باعث تخريب دندان و استخوان مي گردد . اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافتهاي نرم گونه ، گردن ، حلق و زيرزبان سرايت کند ايجاد آبسه و يا تورم منتشر بافت نرم را که سلوليت ناميده مي شود ميکند که توأم با درد ، تب ، تورم ، قرمزي و مشکل دربازکردن دهان خواهد بود .

۴ - صدمه به دندان مجاور : دندان نهفته با فشار بر ريشه دندان مجاور ممکن است باعث تحليل ريشه آن شود .

۵ - ايجاد کيست ؛  کيسه نارنجي تاج دندان رويش نيافته را در استخوان فک دربرگرفته است که بعد از رويش دندان به داخل حفره دهان از بين مي رود . اگر دندان رويش نيابد ممکن است بزرگ شدن و تبديل به کيست گردد . کيست ها تدريجاً بزرگ شده و سبب تخريب و تضعيف استخوان و مشکلات بعدي مي گردند .

۶ - درد ؛ يک دندان عقل نهفته مي تواند ايجاد دردهاي با علت نامشخص و منتشر به نواحي سروگردن نمايد .

۷ - حرکت دنداني : اعتقادي وجود دارد که ممکن است فشار ناشي از اين دندانها سبب بي نظمي در رديف دندانها شود که از نظر علمي ثابت شده نمي باشد .

دندانهاي عقل نهفته را چه بايد کرد ؟

اگر دندانپزشک تشخيص دهد که دنداني قادر به رويش نمي باشد ، بايد آن را کشيد .

زمان مناسب درآوردن آنها چه موقع مي باشد ؟

اين دندانها تا جايي که قادر به رويش باشند ، بطرف سطح حرکت مي کنند و معمولاً در سطح پشتي دندانهاي آسياي بزرگ دوم گير مي افتند و جلوتر نمي روند . اين حالت معمولاً در سنين ۱۶ تا ۱۷ سالگي اتفاق افتاده و بهترين زمان براي دراوردن آنهاست . در اين سن به دليل وجود کيسه رويشي بزرگي که تاج دندان را در برگرفته و همچنين به اين علت که ريشه دندان هنوز رشد نکرده و کوتاه مي باشد ، کشيدن آنها را آسان مي کند ، ضمن اينکه از بروز عوارض فوق الذکر و عوارض حين جراحي نيز پيشگيري مي شود . بيحسي موقت ؛ در بعضي دندانها با ريشه هاي کامل شده ، مجاور کانال عصبي بوده و کشيدن دندان ممکن است باعث بيحسي کوتاه مدت و گاهاً طولاني بشود .  سينوس فک بالا يک حفره بزرگ و طبيعي است . بر اثر شکل گيري و طويل شدن ريشه دندان عقل بالا ، ممکن است مجاورت ريشه با سينوس خيلي نزديک شده و در حين کشيدن دندان حفره سينوس بازشده و يا عفوني مي گردد .

درآوردن ديرتر دندانهاي عقل تا سنين بالاتر و سالمندي چه مشکلاتي دارد ؟

موکول نمودن درآوردن دندانهاي عقل به سنين سالمندي ممکن است مشکلات ذيل را به همراه داشته باشد :

با افزايش سن ريشه ها قطورتر شده و ممکن است کشيدن دندان را سخت تر کند .

التيام ضعيف تر بعد از کشيدن دندان

پوسيدگي دندانهاي مجاور

احتمال فک جوش شدن دندان

احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پير در حين جراحي و درآوردن دندان

کاهش تحمل بيمار به دليل شرايط سني و درمانهاي پزشکي از قبيل مصرف داروهاي قلبي ، ريوي و ...